تهیه شیوه‌نامه و دستورالعمل‌های محوله قانونی در حوزه مدیریت پسماند

دفتر مدیریت پسماند، معاونت محیط زیست انسانی، سازمان حفاظت محیط زیست

سال ۱۴۰۱-۱۳۹۹

‏یکی از نفاط ضعف آشکار در نحوه نظارت بر فعالیت‌های اجرایی مدیریت پسماندها توسط سازمان حفاظت محیط زیست نداشتن دستورالعمل واحدی در بخش‌های مختلف مدیریت اجرایی انواع پسماند‌ها در سراسر کشور است، طبق ماده ۲۳ قانون مدیریت پسماندها سارمان وظیفه دارد نسبت به اجرای صحیح قانون نظارت لازم و کافی داشته باشد. در این طرح بناست تا دستورالعمل واحدی تهیه شود تا سازمان در سطح ملی و تمامی ادارات کل حفاظت محیط زیست استان‌ها در عرصه‌های عملیاتی در سطح استانی ضمن نظارت بر حسن اجرای قانون توسط متولیان امر، برای انواع مختلف پسماندها از مر حله تولید تا دفع و دفن نهایی نظارت‌های لازم و کافی را اعمال نماید.

شرح خدمات

 شرح خدمات زیر جهت انجام این پژوهش پیش بینی شده بود۔

۱. بررسی و تدوین دستورالعمل نحوه ارزیابی عملکرد مدیریت پسماندها در دستگاه‌های اجرای

۱.۱. گردآوری کلیه قوانین و ضوابط مرتبط با مدیریت پسماندها (در گروه‌های پنجگانه پسماندها)

۲.۱. گردآوری کلیه شیوه‌نامه ها و دستورالعمل‌های مصوب مرتبط با مدیریت پسماندها به تفکیک موضوعی

۳.۱. تعیین فهرست دستگاه‌های اجرایی ذی‌ربط ملی و متناظر استانی در اجرای قوانین ملی پسماندها،تعیین تکالیف هر یک از دستگاه‌های اجرایی بر اساس مفاد قوانین و مقررات ملی پسماندها و سایر قوانین از جمله برنامه توسعه ششم توسعه و قانون حفاظت خاک و قانون هوای پاک (پایش / عملیاتی /مدپریتی و نظارتی)

۴.۱. تعیین شاخص‌های کمی و کیفی عملکردی به تفکیک دستگاه‌های اجرایی

 ۵.۱. تعیین شاخص‌های کمی و کیفی عملکرد استانی در مدیریت پسماند‌ها به تفکیک‏ دسنگاه‌های اجرایی

۶.۱. تهیه چک‌لیست‌های بررسی وظایف و عملکرد و ارزیابی دستگاه‌های درون حوزه مدیریت پسماند‌ها

۷.۱. تدوین ساز و کار‏ گزارش‌های ملی وضعیت مدیریت پسماندها در کشور در سد سطح تفصیلی، اجمالی و خلاصه مدیریتی

۸.۱. تدوین دستورالعمل نحوه ارزیابی عملکرد مدیریت پسماندها در دستگاه‌های اجرایی

۲. تهیه یرنامه نحوه نظارت بر طرح‌های جامع پسماندها با اولویت پسماند سواحل۔ رودخانه ها. جنگل ها و تالاب‌های کشور.

۱.۲. تعیین دقیق مرز محدوده مطالعاتی شهری یا روستایی

۲.۲. تعیین محدوده مناطق حساس زیستی (مناطق ساحلی، رودخانه‌ای،جنگل و تالابی) در محدوده مطالعاتی تدوین طرح جامع مدیریت پسماندها'(شهری یا روستایی/استانی)

 ۳.۲. تدوین چک‌لیست‌های تخصصی جهت پایش طرح جامع مدیریت پسماند شامل:‌

الف: مستند‌سازی وضعیت موجود تولید پسماند در مناطق ساحلی و رودخانه‌ها و جنگل‌ها و تالابهای کشور

‏ب: بررسی فرصت‌ها و تهدیدها و تحلیل کارشناسی آن‌ها در حوزه مدیریت پسماندها

۴.۲. بررسی گزینه‌های مناسب در فرایندهای مدپریت اجرایی پسماندها اعم از کاهش، تفکیکی، بازیافت و پردازش و دفع نهایی

۵.۲. بررسی کارشناسی روش‌های پیشنهادی مشاور در بازیافت خاک و نخاله ساختمانی

۶.۲. بررسی شاخص‌های ارزیابی کمی و کیفی طرح و وزن دهی به مراحل انجام طرح در قالب نمودارها و جداول استانداردشده

۷.۲. تهیه فرایند و روند نمای اجرایی, بازه زمانی انجام شده، میزان حصول نتایج پیش بینی شده در طرح و ارائه گزارش جامع و نهایی

۸.۲. تهیه برنامه نحوه نظارت بر طرح‌های جامع پسماندها با اولویت پسماندهای سواحل؛ رودخانه‌ها. جنگل‌ها و تالاب‌های کور

۳. تهیه شیوه نامه مدیریت اجرایی، پسماندهای مشمول ماده ۱۵ آبین نامه اجرایی قانون مدیریت‏ پسماندها

۱.۳. تهیه و بروزرسانی فهرست جامع مواد شیمیایی تجاری وارداتی و تولیدی صنایع داخلی

۲.۳. تهیه و بروزرسانی فهرست جامع (sds) هر یک از مواد شیمیایی تولید صنایع داخلی و تجاری وارداتی

۳.۳. تهیه و بروزرسانی فهرست کالاها و محصولات تولیدشده از موارد فهرست شده بند ۱ و ۲

۴.۳. تهیه و بروزرسانی لیست ‎ERG‏ و لیست‌های مواد عنوان شده در کنوانسیون‌های استکهلم و روتردام ومیناماتا و بررسی نیازسنجی مصرف کشور

۵.۳. بررسی تجارب کشورهای عضو OECD‏ خصوص رتبه‌بندی محصولات از جنبه چرخه عمر محصول

۶.۳. ۔تدوین و بروزرسانی دستورالعمل اجرای برنامه ملی برچسب گذاری زیست محیطی (به منظور شناسایی کالاهایی که پس از مصرف، پسماند بیشتر یا پسماند با بازیافت مشکل ترو با بسماند خطرناک ایجاد می‌کنند.)

۷.۳. تهیه شیوه‌نامه مدیریت اجرایی پسماندهای مشمول ماده ۱۵ آیین نامه اجرایی قانون مدیریت

۴. بررسی و آسیب شناسی نحوه پسماندهای پزشکی و وابسته

‎۱.۴. بررسی وضعیت موجود پسماندهای پزشکی شامل آمار تولید و نحوه مدیرپت پسماندهای‏ به تفکیک نوع آن در کلیه مراکز‏ درمانی و ارزیابی میزان انطباق وضع موجود‏ مدیریت اجرایی پسماندها با ضوابط و روش‌های موجود

۲.۴. بررسی چالش ها در خصوص اجرای ضوابط و روش‌های مدیریت پسماندهای پزشکی و وابسته از دیدگاه تولیدکننده پسماند، مدیریت اجرایی پسماند و ناظر بر مدیریت پسماند در سطح وزارت بهداشت و سازمان حفاظت محیطزیست

‎۳.۴. آسیب‌شناسی،شناسایی ابهامات و تناقضات موجود در ضوابط که موجب عدم تکمیل چرخه مدیریت پسماندهای‌پزشکی و پسماندهای وابسته گردیده و رفع ابهامات به صورت شفاف در زمینه واژه‌های بکار رفته در آن و همچنین تعیین روش و مدیریت پسماندهای بی‌خطر شده با دیدگاه تکمیل چرخه مدیریت آن ‏

‏۴.۴. ارائه روش‌هایی برای مدیریت‏ کلیه پسماندهای تولیدشده در مراکز درمانی از جمله پسماندهای عفونی،تیز و برنده،آسیب‌شناسی،دارویی،شیمیایی،ژئوتوکسیک،دارای فلزات سنگین،ظروف تحت‌فشار،پرتوساز و...

۵.۴. ارائه شاخص نحوه تعیبن قیمت تمام شده مدیریت پسماندهای پزشکی عادی و ویژه ونیز‏ پسماندهای ویژه تبدیل شده با عادی بر اساس نوع و روش مدیریت پسماندهای پزشکی و وابسته

۶.۴. بررسی چالش ها در خصوص اجرای ضوابط و روش های مدیریت پسماندهای پزشکی و وابسته در مراکز درمانی غیر ازبیمارستان ها

۷.۴. تحلیل روش‌های بی‌خطرسازی و ارزیابی روش‌های موجود و ارائه راهکارهای مربوط به ترمیم و ارتقاء روش‌های موجود برآورد هزینه آن‌ها

۸.۴. ارائه دستورالعمل پایش مدیریت پسماند از تولید تا دفع نهایی در کلیه سطوح تولیدکننده پسماند، مدیریت اجرایی پسماند و ناظرین بر مدیریت پسماند

۹.۴. تدوین چک لیست‌های استاندارد ارزیابی مدیریت پسماندها در کلیه مراحل مدیریت پسماند

۱۰.۴. بررسی و آسیب‌شناسی نحوه مدیریت پسماندهای پزشکی و وابسته و بازنگری ضوابط مربوطه

۵. برگزاری کارگاه آموزشی جهت همکاران سازمان حفاظت محیط‌زیست

نتایج و اهداف طرح

اهداف اصلی انجام این طرح به شرح زیر است:

1. بررسی و تدوین دستورالعمل نحوه ارزیابی عملکردمدیریت‏ پسماندها در دستگاه‌های اجرایی
2. تهیه برنامه نحوه نظارت بر طرح‌های جامع پسماندهای سواحل، رودخانه‌ها، جنگل‌ها و تالاب‌های کشور
3. تهیه شیوه‌نامه مدیریت اجرایی پسماند‌های مشمول ماده ۱۵ آیین‌نامه اجرایی قانون مدیریت پسماندها
4. بررسی و آسیب شناسی نحوه مدیریت پسماندهای پزشکی و وابسته

همکاران طرح